Odporność – profesjonalnie nazywana układem odpornościowym lub immunologicznym. Ważnym słowem jest tutaj układ. Odporność to współpraca (układ zbiorowy) wielu narządów, dzięki którym nasz organizm wytwarza mechanizmy obronne przed zagrożeniami pochodzenia wewnętrznego jak choroby, toksyny oraz komórki nowotworowe. Odporność to również obrona przed wrogami z zewnątrz: wirusami, bakteriami, grzybami i pasożytami.

W tym artykule przyjrzymy się ogólnemu działaniu i mechanizmom odporności, ale przede wszystkim wskażemy, jak istotna jest rola jelit i ich zawartości w tworzeniu i funkcjonowaniu odporności.

Odporność dzielimy na:

Wrodzoną (nieswoistą), do niej zaliczamy między innymi: śluz, pot, pH żołądka, enzymy trawienne, ślinę oraz łzy. Wrodzoną odporność w dużym stopniu zawdzięczamy genetyce – ona jest „posagiem” od naszych mam – są to gotowe przeciwciała oraz trzon mikroflory bakteryjnej.

Nabytą (swoistą)  ten rodzaj odporności to płynna armia, czyli leukocyty oraz miejsca ich produkcji. Zakłady produkcyjne odpowiedzialne za limfocytopoezę (produkcje leukocytów) są rozrzucone po organizmie. Znajdujemy je w szpiku kostnym, grasicy, węzłach chłonnych, śledzionie oraz, co najważniejsze z perspektywy tego artykułu, w grudkach chłonnych przewodu pokarmowego GALT. 

Z tego miejsca można wejść w nieskończenie długą podróż po ludzkim organizmie i mechanizmach obronnych, ale my skupmy się tylko na przewodzie pokarmowym. To właśnie tam znajdują się wspomniane grudki chłonne, które z angielskiego określa się jako układ GALT (Gut-associated lymphatic tissue). Tkanka limfatyczna, związana z błonami śluzowymi jelita cienkiego, tworzy tam skupiska zwane Kępkami Peyera.

Kępki Peyera to wypustki, które skupiają w sobie komórki układu odpornościowego (swoistego). Znajdziemy tam całą gamę białych krwinek. Właśnie tam zdobywają pamięć immunologiczną, czyli uczą się rozpoznawać zagrożenia i przygotowują się na skuteczną walkę z nimi. Kępki Peyera znajdujemy w jelicie cienki (krętym), wyrostku robaczkowym oraz w okrężnicy. Ciekawym elementem budowy ich nabłonka są dość istotne komórki M. Wspomniane komórki M są „drzwiami” dla antygenów (makrocząsteczek, bakterii, wirusów i pasożytów), które wędrując przez jelito zostają „zaproszone” i wpuszczone do środka, gdzie jako pojedyncze antygeny trafiają do miejsca wypełnionego oczekującymi na nie różnego rodzaju komórkami, związanymi z układem odpornościowym. Tam Limfocyty T i B, komórki dendrytyczne oraz makrofagi skutecznie rozpoznają, uczą się walczyć oraz przekazują informację do reszty organizmu o swoim odkryciu i sposobie na „wroga”.

Jeśli wszystko działa według powyższego przykładu to nasz organizm potrafi skutecznie się bronić przed różnego rodzaju atakami. Problem zaczyna się gdy praca jelit i ich 3 umownych warstw (probiotycznych bakterii, śluzu i nabłonka jelit) jest zaburzona. Układ odpornościowy, zamiast przygotowywać się do różnego rodzaju wyzwań, zużywa swój potencjał na próbę naprawy czegoś, co jest niszczone przez złe nawyki, nieodpowiednią dietę, stres oraz farmokologię. To zbyt poważni przeciwnicy, aby na dłuższą metę stawić im czoła. Utrzymująca się dysbioza jelitowa doprowadza do  sytuacji, gdzie ok. 70% układu odpornościowego jest zajęte. Nic więc dziwnego, że skuteczność ochrony naszego organizmu mocno spada i, idąc tym samym tropem, że dbając o nasze jelita przez odpowiednią dietę, probiotyki i styl życia, mamy ogromny wpływ na kondycję naszej odporności. 

Odporność w naszych jelitach to nie tylko zasługa kępków Peyera. Odpowiedni skład mikroflory jelitowej ma wpływ na produkcję bardzo cennego śluzu, który chroni nas przed przyleganiem patogenów do receptorów na powierzchni nabłonków jelitowych. Odpowiednie szczepy to także bezpośredni wojownicy np. z niektórymi wirusami. Nie tylko budowa jelit, ale także ich skład jest bardzo istotnym elementem.

 

Bibliografia:

• Histologia, prof. dr hab. med. Wojciech Sawicki, wyd. I PZWL Warszawa 1993 r.
• Rozszyfruj swoją krew – Paulina Ihnatowicz, Emilia Ptak
• Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak, Witold Lasek, Tomasz Stokłosa: Immunologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007
• DOI: 10.3109/00365521.2014.898326. Epub 2014 Apr 2.
• DOI: 10.1007/s12602-014-9162-6 · Source: PubMed